Zomerinterview: Merz bagatelliseert mislukte rechterlijke verkiezingen en spreekt van “complottheorieën”

Bondskanselier Friedrich Merz is nog geen 100 dagen in functie – en het gaat al snel bergafwaarts. Krantenkoppen dit weekend luidden "Kanselier in crisis" of "Stoplicht 2.0". In een zomerinterview met de ARD weigert Merz ervan te horen: "Het is geen crisis. De democratie in Duitsland leeft." Een mislukte rechterlijke verkiezing, kritiek vanuit eigen gelederen en de beschuldiging dat Merz een buitenlandse bondskanselier is die zich nauwelijks om zijn eigen land bekommert – dit alles valt wel mee.

Voor Friedrich Merz was het niet alleen "begonnen met zelfvertrouwen", zoals ARD-presentator Markus Preiß aan het begin van het interview zegt. De kritiek op hem lijkt hem steeds meer te deren. Hij oogt demonstratief kalm voor een kanselier wiens leiderschapsstijl plotseling in twijfel wordt getrokken. "Dat is geen probleem", merkte de kanselier op over de mislukte verkiezing van rechters. Dat zelfs zijn eigen coalitie hem niet steunde en geen gehoor gaf aan zijn oproep om de controversiële kandidaat Frauke Borsius-Gersdorf te kiezen, negeert de kanselier.

De publieke verontwaardiging? Vanuit het perspectief van de bondskanselier overdreven.

"Je kunt geen bevelen van bovenaf geven aan parlementsleden," zegt Merz. Zo'n verkiezing is een "gewetensbeslissing" en dat zal zo blijven. En wat gebeurt er na het zomerreces? De bondskanselier blijft vaag. "We zullen erover praten." In de tien minuten die volgen, herhaalt de moderator zijn vraag, en Merz herhaalt zijn antwoord. Een heen-en-weer gepraat zonder een inhoudelijk standpunt in te nemen.

Voor hem valt het allemaal wel mee. De publieke verontwaardiging? Volgens hem is die overdreven. "Het is allemaal niet dramatisch," zegt de bondskanselier. De meeste mensen volgen de gebeurtenissen toch maar oppervlakkig. Het onderwerp rechterlijke verkiezingen interesseert het grote publiek nauwelijks. Er circuleert sowieso veel onzin op sociale media, met name over "complottheorieën".

Ja, het is allemaal slecht afgelopen, maar zo ziet "politieke normaliteit" er tegenwoordig uit: "Ik voorspel u, meneer Preiß, dat het moeilijk zal blijven." Merz wil vasthouden aan fractieleider Jens Spahn , die volgens zijn vele critici de schuld draagt van de puinhoop rond de rechterlijke verkiezingen. "Is Jens Spahn de juiste man?" vraagt Preiß. Merz antwoordt zonder aarzelen: "Zeker wel."

Maar niet alles kan nuchter worden weggemodereerd. Er wordt een citaat getoond van Peter Müller, voormalig rechter van het Constitutionele Hof en partijgenoot. Na het debacle van de rechterlijke verkiezingen sprak hij van een "flagrant leiderschapsfalen" van de CDU/CSU. Merz ontwijkt de kwestie opnieuw. In plaats van debatten over leiderschap, geeft hij er de voorkeur aan successen te tellen. De coalitie werkt snel en effectief, en de samenwerking met SPD-leider Lars Klingbeil verloopt soepel. Desondanks moet de bondskanselier toegeven: "Dit is geen liefdesrelatie. Dit is een werkende coalitie."

Merz 2024: Publiek geschil is ‘gif’ voor elke samenwerking

Een jaar eerder, in juli 2024, was Friedrich Merz nog leider van de oppositie en verscheen hij in het Zomerinterview. Ook toen vroeg Markus Preiß zich af hoe een toekomstige bondskanselier Merz zou omgaan met de toenemende fragmentatie van het partijsysteem. Merz was vastberaden: hij wilde slechts één coalitiepartner en was toegewijd aan "compromisbereidheid", "leiderschap" en een regering die haar conflicten achter gesloten deuren oplost.

Publieke conflicten, zei Merz in 2024, zijn een "gif" voor elke vorm van samenwerking. "Zodra zo'n gif van wantrouwen in een groep zit, is er geen uitweg meer." De huidige bondskanselier wordt een jaar later niet met deze uitspraken geconfronteerd.

Nadat Preiß de helft van het zomerinterview over de rechterlijke verkiezingen had gevraagd, is er nog tijd voor de AfD. Hij wil weten of de CDU/CSU "valt voor" de Alternative für Deutschland (AfD). "We zullen ons niet afhankelijk maken van deze AfD." Merz voegt eraan toe: "Dat betekent niet dat we in het parlement voor de ene of de andere partij stemmen." Betekent dat dat we, net als in februari, voor de AfD stemmen? De bondskanselier laat in het midden wat dat precies inhoudt, en Preiß vraagt er niet naar.